Wordt het een diamanten of bronzen eeuw voor nalatenschappen?

Goededoelenorganisaties halen de laatste jaren een groter deel van hun particuliere inkomsten uit nalatenschappen. Nalatenschappen worden daardoor steeds belangrijker als inkomstenbron. Goededoelenorganisaties ontvingen in 2022 ten minste €368 miljoen aan inkomsten uit nalatenschappen. Het tweejaarlijkse onderzoek Geven In Nederland doet een opmerkelijke voorspelling: tot 2059 wordt ten minste €68 miljard nagelaten aan goededoelenorganisaties. Inkomsten uit nalatenschappen stijgen door tot 2048 tot een waarde van ten minste € 2,1 miljard per jaar en mogelijk zelfs €6,6 miljard.

De VU-onderzoekers van Geven In Nederland houden in hun 2024-editie (die gaat over het geefjaar 2022) wel een academische slag om de arm: “Accurate voorspellingen zijn moeilijk te maken omdat er veel onzekerheden zijn. Naar verwachting komen meer (kinderloze) mensen te overlijden en neemt ook de gemiddelde waarde van nalatenschappen toe.”

Hun optimisme wordt echter ondersteund door een langere termijntrend: “Inkomsten uit nalatenschappen zijn aan sterke schommelingen onderhevig. Sterftecijfers wisselen en inkomsten uit nalatenschappen worden soms sterk beïnvloed door een klein aantal grote nalatenschappen. Ondanks die pieken en dalen stijgen de inkomsten uit nalatenschappen sinds 2005.”

Vier scenario’s

Voor een aantal toekomstprojecties komt Geven In Nederland 2024 met vier scenario’s voor de periode tussen 2023 en 2048: een ‘bronzen eeuw’ (€2,1 miljard ondergrens) tot een ‘diamanten eeuw’ (€6,6 miljard bovengrens).

Bron infografic: Geven in Nederland 2024

Scenario 1: Bronzen eeuw van de filantropie
De onderzoekers zien voor dit scenario een lichte afname in de kans dat goededoelenorganisaties nalatenschappen ontvangen en een geremde vermogensgroei.

Scenario 2: Gouden eeuw van de filantropie
In dit scenario is er een lichte afname in de kans dat goededoelenorganisaties nalatenschappen ontvangen en een sterkere vermogensgroei.

Scenario 3: Platina eeuw van de filantropie
Hier een toename van de kans dat goededoelenorganisaties nalatenschappen ontvangen door het toenemende aandeel kinderloze vrouwen, tegen de achtergrond van een geremde vermogensgroei.

Scenario 4: Diamanten eeuw van de filantropie
Hier een toename van de kans dat goededoelenorganisaties nalatenschappen ontvangen door het toenemende aandeel kinderloze vrouwen, en ook met een sterkere vermogensgroei.

Vermogenspositie ouderen

De onderzoekers geven toe dat de hoogte van het vermogen bij overlijden de meest onzekere factor is in hun projecties. De hamvraag is derhalve: hoe zal de vermogenspositie van ouderen zich de komende tijd ontwikkelen? Dit in de wetenschap dat vermogens voor het grootste deel bestaan uit drie onderdelen: onroerend goed, belegd vermogen en spaartegoeden. De Geven In Nederland-analyses laten zien dat de waarde van nalatenschappen die het CBF rapporteert in de periode 2001–2022 vrijwel perfect samenhangen met de waarde van vermogens. Maar wel met deze kanttekening: de ontwikkelingen in de afgelopen jaren hebben laten zien dat de beurskoersen van het ene op het andere jaar sterk kunnen schommelen. Ook de ontwikkeling in de huizenprijzen laat zich moeilijk voorspellen. Dat is de reden dat de onderzoekers met twee scenario’s komen met een beperkte ontwikkeling van vermogen van gemiddeld 2,93% per jaar (1 en 3) en twee met een sterkere vermogensgroei van gemiddeld 5,23% per jaar (2 en 4).

Welke ouderen laten na?

Er komt een grote intergenerationele vermogensoverdracht aan: babyboomers geboren tussen 1945 en 1960 zijn de meest welvarende generatie ooit in de Nederlandse geschiedenis, en zij zullen de komende dertig jaar hun vermogen overdragen aan de volgende generatie. Daarnaast zal het percentage mensen dat nalaat aan goededoelenorganisaties toenemen omdat het aantal kinderloze en vermogende ouderen dat komt te overlijden, zal toenemen. En dat is cruciaal omdat nalatenschappen aan goededoelenorganisaties vrijwel uitsluitend komen van mensen zonder kinderen, en de komende jaren neemt dat aantal mensen toe. Deze en andere demografische ontwikkelingen, zoals vergrijzing, de toename in het aantal alleenstaanden en het toenemen van de gemiddelde levensverwachting – voorspellen dat de komende jaren meer mensen komen te overlijden en dat de gemiddelde waarde aan nalatenschappen toeneemt. Hierdoor zullen de inkomsten uit nalatenschappen de komende jaren nog verder toenemen, menen de onderzoekers.

Conclusies

• Nalatenschappen vormen een belangrijke inkomstenbron voor goededoelenorganisaties. Op basis van cijfers van CBF vormen nalatenschappen gemiddeld zo’n 26% van de particuliere inkomsten en 14% van de totale inkomsten. Goededoelenorganisaties met inkomsten uit nalatenschappen halen daar de laatste jaren een groter deel van hun particuliere inkomsten uit.
• Op basis van de inkomsten uit nalatenschappen die bekend zijn bij CBF ontvingen goededoelenorganisaties die actief zijn op het terrein van gezondheid en internationale hulp de meeste inkomsten uit nalatenschappen in 2022. Dit wordt gevolgd door milieu, natuur en dieren, en maatschappelijke en sociale doelen. Relatief klein lijkt de waarde van nalatenschappen op het terrein van cultuur, religie en levensbeschouwing, en onderwijs en onderzoek. 
• Meer dan een derde van de mensen heeft een testament waarin zij hebben vastgelegd aan wie zij nalaten. 9% van de testateurs laat na aan goededoelenorganisaties. Van de 55-plussers heeft 54% een testament; 8% hiervan laat na aan goededoelenorganisaties.
• Meer mensen met een testament en toenemende wervingsinspanning rond nalaten door goededoelenorganisaties kunnen zorgen voor meer inkomstengroei uit nalatenschappen. De algehele Geven In Nederland-prognose is dat waarde van de inkomsten uit nalatenschappen aan goededoelenorganisaties de komende decennia zal blijven toenemen: met een cumulatieve waarde van €67 tot € 86 miljard.

U kunt het onderzoek Geven In Nederland 2024 gratis downloaden: klik hier.

Meer artikelen over GIN2024 lezen: klik hier.

Wilt u in administratie en verantwoording anticiperen op meer inkomsten uit nalatenschappen? Neem contact op met een van onze charity-specialisten: klik hier.