Fiscale speelveld goede doelen: het blijft hoepelspringen

Komt er nou nooit rust in de fiscale regelgeving rond goede doelen? Het antwoord is al vele jaren: nee. Er zijn bijna elk jaar veranderingen. En er loopt intussen het zoveelste onderzoek naar de effectiviteit van de giftenaftrek: dat is al bijna Haagse folklore geworden. Dat is voor de goede doelen soms om horendol van te worden, want zij zien dat hun donateurs door steeds meer en hoger en elders hangende hoepels moeten springen. Door Edwin Venema

De nacht van de amendementen
Met een demissionair en vleugellam kabinet was de behandeling van het Belastingplan 2024 op 26 oktober 2023 overduidelijk een prooi voor een aantal volksvertegenwoordigers om de gelegenheid te gebruiken voor een tsunami aan amendementen. Cynici menen dat dit vooral electoraal opportunisme was om de kiezers te behagen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. Ook de fiscale voorstellen die de filantropie raakten waren onderwerp van debat. Ze zijn neergeslagen in het sterk geamendeerde en nu van kracht zijnde Belastingplan 2024.

Periodieke schenkingen beperkt
Een periodieke schenking leidt voor donateurs meestal tot een groter fiscaal voordeel, maar er zijn wel nieuwe drempels vanaf 2024. De aftrek van een periodieke gift is beperkt tot €250.000 per jaar, voor fiscale partners samen. Voor periodieke giften die zijn gestart voor 4 oktober 2022 geldt een overgangsregeling. Er is discussie geweest op het punt van overlijden. In de praktijk zijn er periodieke schenkingen gedaan door echtgenoten samen, die eindigen na het overlijden van de langstlevende van hen. Inmiddels is dit gelukkig geen probleem meer. Belastingvoordeel verminderd voor hoogste inkomens

Het belastingvoordeel van veel aftrekposten wordt verminderd voor mensen met de hoogste inkomens in box 1 (vanaf afgerond € 75.518). Het maximale aftrektarief waartegen een donateur aftrekbare giften kan verrekenen, is lager dan het toptarief in box 1. In 2024 bedraagt het aftrektarief maximaal 36,97%. Voor AOW’ers is het aftrektarief mogelijk lager. Hoeveel: daarvoor moeten donateurs gaan buurten op de site van de Belastingdienst. Het is in elk geval verstandig dat goede doelen hun schenkers adviseren om goed te kijken of zij wel voldoende inkomen in box 1 hebben om het maximale voordeel te kunnen behalen. Inkomen, schenkingsbedrag en leeftijd zijn hier de knoppen waaraan gedraaid moet worden.

Culturele instellingen
ANBI’s die door de Belastingdienst worden aangemerkt als een culturele instelling hebben alle fiscale voordelen van een gewone ANBI. Daarnaast worden schenkingen aan een culturele instelling gestimuleerd met een verhoging. Het bedrag van de schenking wordt voor de belastingaftrek verhoogd met 25%, met een maximum van €1.250. Hierdoor kan voor de schenker een extra voordeel ontstaan van maximaal €462 (bij een maximaal aftrektarief in 2024 van afgerond 37%). Deze extra fiscale aftrek geldt per persoon of voor twee fiscale partners samen.

De kwalificerende vereniging
Dit zijn verenigingen die niet belast worden voor de vennootschapsbelasting en ten minste 25 leden hebben. Dit kunnen zogenoemde SBBI’s zijn (Sociaal Belang Behartigende Instelling), maar dat hoeft niet. Periodieke schenkingen aan deze verenigingen zijn aftrekbaar voor de inkomstenbelasting, andere schenkingen niet. Kwalificerende verenigingen hebben in 2024 voor de schenk- en erfbelasting een vrijstelling van €2.658. Daarboven gelden tarieven van 30% en 40%.

Onbedoelde neveneffecten
Fiscale wijzigingen komen tot stand vanuit verschillende motieven. Soms zijn er duidelijk politieke beweegredenen, doorgaans gestoeld op wantrouwen: de steeds luider klinkende roep om ‘law and order’ en de jacht op fraudeurs en misbruikers van collectieve voorzieningen maken dat ook de filantropie nadrukkelijk in beeld komt. Soms zijn maatregelen geheel budgettair ingestoken. Zulke platte operaties moeten een gat in de begroting elders dichten. Vaak hebben deze maatregelen echter een onbedoeld en vaak kwalijk maatschappelijk neveneffect. Een goed voorbeeld hiervan is de al eerdergenoemde beperking van de periodieke giftenaftrek aan ANBI’s tot 250.000 euro per jaar, vanaf begin 2023. Deze maatregel had echter als onbedoeld gevolg dat er belasting moest worden betaald over grote schenkingen van familiebedrijven. Daarop volgde een storm van kritiek vanuit de filantropiesector, onder andere van Orchestra-klant FIN: het zou leiden tot een enorm verlies van donaties van met name familiebedrijven. Met het huidige Belastingplan 2024 heeft het kabinet nu deels gehoor gegeven aan de kritiek. Vanaf januari 2024 worden giften vanuit een bedrijf aan een ANBI niet langer gezien als dividenduitkering aan de bedrijfseigenaar (de aanmerkelijkbelanghouder). Er is geen dividend en inkomstenbelasting van toepassing bij een dergelijk gift en er is ook geen sprake van aftrekbaarheid van deze giften. Giften vanuit bedrijven aan ANBI’s blijven aftrekbaar voor de vennootschapsbelasting tot €100.000. Het Ministerie van Financiën had voorgesteld deze regeling te schrappen ter compensatie van de hiervoor genoemde maatregel, maar dankzij een amendement in de Tweede Kamer op initiatief van de Christen Unie (CU) is deze regeling behouden gebleven. Het gaat om artikel 16 van de Wet op de Vennootschapsbelasting (Vpb) en dit artikel blijft ook na 1 januari 2024 van kracht.

Lees ook: Belastingplan 2024: belasting grote giften verdwijnt, maar aftrek blijft beperkt
Lees ook de kritische column van Fiscaal expert Friso van de Weerdt over de vermogende als
melkkoe én zondebok

Wilt u als goed doel (vermogensfonds, fondswervende instelling, vereniging) naast een inzichtelijke administratie ook proactief advies en begeleiding voor alle fiscale zaken die uw organisatie raken? Maak dan een vrijblijvende afspraak met een van onze experts: klik hier