Alle Nieuws

Geven in Nederland 2024 over vermogensfondsen: Ongeoormerkte financiering nog lang niet omarmd

Slechts een klein gedeelte van financiering door vermogensfondsen gaat naar vrij besteedbare (‘ongeoormerkte’) en zogenoemde kernfinanciering. Dat komt naar voren uit een verkennende studie van de VU, waarover wordt gerapporteerd in het Geven In Nederland-onderzoek van 2024. Het overgrote deel van de financieringen (80%) gaat (nog steeds) naar projecten, een financieringsvorm die in toenemende mate…

Door: Edwin Venema

3 dagen ago

Geen reacties

Doelbesteding vermogensfondsen

De langjarige studie Geven in Nederland van de VU publiceert elke twee jaar cijfers en trends over filantropie in ons land. De recente 2024-editie heeft grotendeels betrekking op het geefjaar 2022. Als het om vermogensfondsen gaat, houden de onderzoekers al heel lang een flinke slag om de arm. “Vanwege gebrekkige gegevensbronnen en een onvolledig steekproefkader is het tot op heden niet mogelijk geweest een totaalschatting te maken van de bijdragen van al deze fondsen in Nederland”, zo melden de onderzoekers.

Er moet daarom een flink voorbehoud worden gemaakt voor het bedrag dat GIN noemt als totaal van giften van vermogensfondsen in 2022: €820 miljoen. Voor de onderbouwing van dat getal wijst de VU bijvoorbeeld op het feit dat van de 128 in het onderzoek betrokken fondsen acht ervan verantwoordelijk zijn voor het grootste deel van de doelbestedingen: 63%. IKEA Foundation is met €268 miljoen veruit de grootste financier.

Tachtig procent naar projecten

GIN deed een verkennend onderzoek naar de financieringsvormen van de vermogensfondsen. Die kunnen projecten, personen en organisaties op verschillende manieren ondersteunen. Hoewel er vaak een mix van financieringsvormen wordt gehanteerd, is de projectmatige financiering veruit de meest gehanteerde. Dit betekent echter niet dat de bestedingen van deze fondsen ook evenredig zijn verdeeld over de financieringsmethoden. Daarom vroeg GIN hen om aan te geven welk percentage van hun totale financiering naar de verschillende financieringsmethoden gaat. Dan blijkt dat 80% van de doelbestedingen van vermogensfondsen naar projectmatige financiering gaat. Slechts 14% van de totale financiering gaat naar de zogenoemde kernfinanciering. Deze kan bestaan uit operationele steun, continuïteitsfinanciering, exploitatiefinanciering of capacity building. Het zijn allemaal verwante financieringsvormen die expliciet bedoeld zijn om te investeren in belangrijke ‘kernuitgaven’ voor de organisatie of operatie, zoals administratie, personeel en faciliteiten.

Trust based philanthropy

Hoewel de helft van de ondervraagde 61 fondsen aan deze kernfinanciering doet, is dit maar een klein gedeelte van hun bestedingen. Hetzelfde geldt voor vrij besteedbare (4%) en andere (3%) financieringsvormen, waarbij donaties worden verstrekt zonder dat er expliciete en formele voorwaarden worden verbonden aan de wijze waarop het geld moet worden besteed. Dit past in financieringsfilosofieën als trust based philanthropy of participatory grantmaking.

Deze filosofieën voor grantmaking zijn een reactie op de nadelen van projectfinanciering, die door vermogensfondsen wordt gebruikt om specifieke projecten te financieren, met voorwaarden ten aanzien van hoe de gelden kunnen worden besteed, waaraan en binnen welk tijdsbestek. Deze projecten zijn vaak gericht op resultaten op korte termijn. Volgens de VU-onderzoekers is uit onderzoek gebleken dat organisaties die in de eerste plaats projectmatige financiering ontvangen, verstrikt kunnen raken in een wat ook wel de ‘starvation cycle’ wordt genoemd, waarin zij steeds meer onder druk worden gezet om te bezuinigen op de operationele kernkosten.

De uitkomsten van het verkennend onderzoek van de VU kunnen mogelijk een bijdrage leveren aan de discussie bij vermogensfondsen over de diversificatie van hun financieringsvormen en de flexibele en ongeoormerkte financiering in de mix van bestedingsgeld.

Bronnen: Geven in Nederland, Filantropie terug naar de tekentafel

Auteur: Edwin Venema

Kabinet schrapt giftenaftrek bedrijven: “Groot maatschappelijk verlies”